پژوهشگر و محقق علوم دینی در خصوص پذیرش ولایت عهدی امام رضا (ع) معتقد است: امام مشروط و به صورت محدود مجبور به پذیرش ولایت عهدی شد. روایت شده هنگامی که مامون ولایت عهدی را پیشنهاد داد، امام رضا (ع) نپذیرفت و فرمود:" اساس حکومت متعلق به امامان شیعه است که از جانب خداوند به اهل بیت (ع) واگذار شده است." اما وقتی اجبار شد، امام چاره ای جز پذیرش ولایت عهدی نداشت.
حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی در خصوص دلایل پیشنهاد ولایت عهدی مامون به امام رضا (ع) در گفت وگو با خبرنگار شفقنا گفت: مامون طرح ولایت عهدی را بر اساس چند نکته اساسی مطرح کرد، اولین نکته این بودکه در دستگاه خلافت عباسیان به خصوص از دوره هارون، امین و مامون مشکلاتی به وجود آمده بود که یکی از این مشکلات شورش ها و قیام فرق مختلف حتی غیر مسلمانان و حتی از ناحیه رومیان بود که متوجه حکومت عباسیان شده بود و لذا مامون از ناحیه امام رضا(ع) احساس خطر کرد و تصمیم گرفت با یک فکر و اندیشه ای جلو بیاید و طرح ولایت عهدی را پیشنهاد داد. دلیل دوم این بود که شیعیان را فریب دهد، مامون قصد داشت با طرح ولایت عهدی شیعیان را گمراه کند و این نکته را مطرح کند که اهل بیت (ع) با پذیرش ولایت عهدی، برخلاف اعتقاداتشان عمل می کنند و لذا از امام (ع) رویگردان شوند.
او در توضیح دلیل دیگری که مامون را واداشت تا طرح ولایت عهدی را به امام رضا (ع) پیشنهاد کند، گفت: نکته سوم تحکیم قدرت عباسیان بود، نیروهای خلافت عباسی احساس کردند با طرح ولایت عهدی امام رضا (ع) قدرت عباسیان مستحکم می شود.هم چنین نکته چهارم این بود که در بین مردم مطرح شود خاندان پیامبر به دنبال مادی گرایی و امور دنیوی هستند.
جعفری فراهانی در خصوص دلایل پذیرش ولایت عهدی از جانب امام رضا (ع (اظهار کرد: امام مشروط و به صورت محدود مجبور به پذیرش ولایت عهدی شد. روایت شده هنگامی که ولایت عهدی پیشنهاد شد، امام نپذیرفت و فرمود:" اساس حکومت متعلق به ما هست که از جانب خداوند به اهل بیت (ع) واگذار شده است." اما وقتی اجبار شد امام چاره ای جز پذیرش ولایت عهدی نداشت. دلیل سوم این بود که اگر امام ولایت عهدی را نمی پذیرفت، می بایست جواب شیعیان را مبتنی بر اینکه آنها باید قیام کنند، می داد. در حالی که این آمادگی برای قیام در میان شیعیان وجود نداشت. دلیل چهارم حفظ خون شیعیان بود، مامون تهدید کرده بود که شیعیان و امام را خواهد کشت و لذا امام (ع) برای حفظ جان شیعیان پیشنهاد ولایت عهدی را پذیرفت. دلیل پنجم این بود که امام رضا (ع) می خواست نقشه ها و توطئه های عباسیان را خنثی کند. ششمین دلیل تثبیت موضع امامت اهل بیت (ع) برای شیعیان بود، در پذیرش ولایت عهدی از جانب امام، فرصتی به وجود آمد تا حضرت بتواند ایده ها و افکار خود را در بین مردم ترویج دهد و از ناحیه پذیرش ولایت عهدی بخش مهمی از معارف اهل بیت (ع) را ترویج دهد که از جمله این معارف می توان به طرح حدیث" سلسلة الذهب" اشاره کرد که یکی از احادیث بسیار محکم در بحث امامت است و اینکه ولایت با خاندان پیامبر تکمیل می شود. دلیل ششم این بود که امام رضا (ع) می خواست با فرصتی که برایش مهیا می شد به احتجاج و مناظره با سران و روسای مذاهب گوناگون بپردازد که به روشن شدن حقیقت کمک کند که در این خصوص نمونه های فراوانی از مناظره ایشان با رهبران یهودیان، زرتیشتیان، غلات و ... موجود است.
جعفری فراهانی در خصوص مناظره های امام رضا (ع) و پیشینه تاریخی برگزاری مناظره ها در زمان اهل بیت (ع) گفت: در باره مناظره های اهل بیت(ع) در تاریخ موارد فراوان داریم. این مناظره ها از زمان پیامبر تا زمان امام رضا(ع) در تاریخ وجود دارد. مرحوم شیخ طبرسی (ره) از علمای شیعه نیمه اول قرن ششم، در کتابی تحت عنوان" الإحتجاج" مجموعه مناظره های پیامبر(ص) و ائم ه(ع) را جمع آوری کرده است.
این محقق علوم دینی به مناظره امام رضا(ع) با "جاثلیق" یکی از دانشمندان مسیحی اشاره کرد و افزود: مامون وقتی موفق شد اهداف خود را به نتیجه برساند، تصمیم گرفت به نوعی امام رضا (ع) را تضعیف کرده و با ترتیب دادن مناظرات و طرح سوالاتی که امام نتواند به آنها پاسخ دهد، به نوعی شخصیت امام را تضعیف کند تا خود قدرت پیدا کند، ولی امام توانست به همه سوالات مطرح شده پاسخ گوید. یک روز که امام رضا (ع) در مرو بود، مامون پیشنهاد داد امام با جاثلیق مناظره کند، اين مجلس تشکيل شد و مأمون رو به جاثليق کرد و گفت: "اي جاثليق! اين پسر عموي من موسي بن جعفر(ع) است. او از فرزندان فاطمه (س) دختر پيامبر ما، و فرزند علي بن ابي طالب (ع) است. من دوست دارم با او سخن بگويي و مناظره کني، اما طريق عدالت را در بحث رها مکن". جاثليق گفت: "اي امير مؤمنان! من چگونه بحث و گفت و گو کنم که (با او قدر مشترکي ندارم) او به کتابي استدلال مي‌کند که من منکر آنم و به پيامبر عقيده دارد که من به او ايمان نياورده‌ام"؟ در اينجا امام رضا (ع) شروع به سخن کرد و فرمود: "اي نصراني! اگر به انجيل خودت براي تو استدلال کنم اقرار خواهي کرد؟. "جاثليق گفت:" آيا مي‌توانم گفتار انجيل را انکار کنم؟ آري به خدا سوگند اقرار خواهم کرد هرچند به ضرر من باشد". امام (ع) فرمود: " هرچه مي‌خواهي بپرس و جوابش رو بشنو". این امر باعث شگفتی بسیار جاثلیق می شود که چگونه امام به مباحث انجیل احاطه دارد، در حالی که امام رضا(ع) دارای علم لدنّی از جانب خداوند است و در نهایت نیز این مناظره باعث سرافکندگی مامون شد.
جعفری فراهانی در خصوص مناظره امام رضا (ع) با "علی بن جهم" از رهبران غالیان اظهار کرد: ابن جهم، ادعاها و صفات خدایی را به پیامبر و ائمه (ع) نسبت می داد. در جلسه ای امام رضا (ع) به گفت وگو با جهم پرداخت. ابن جهم در این جلسه آیات قرآن را مطرح و نسبت هایی را به خدا و پیامبران (ع) داد که امام رضا (ع) در پاسخ به نسبت های ابن جهم گفت:" وای بر تو که تقوای الهی در پیش نگرفته ای و نسبت های ناروا به پیامبران می دهی و آیات قرآن را مطابق با میل خود تفسیر می کنی در صورتی که این تفاسیر باید توسط دانشمندان و راسخون در علم مطرح شود." این مناظره نیز در نهایت باعث شگفتگی علی بن جهم شد و او محکوم گشت.
این محقق علوم دینی در ادامه در خصوص دلایل هجرت امام رضا (ع) گفت: در این هجرت برکات زیادی نهفته است. هجرت امام رضا (ع) اولین هجرت امام به خارج از مدینه و شمال حجاز است که مهم ترین دستاورد آن نیز ترویج معارف قرآن بین مسلمانان است. در واقع حرکت امام به نوعی ترویج و تبیین معارف قرآنی محسوب می شود. مردم قبلا آیات قرآن را شنیده بودند اما نگاه روشنی نسبت به آن نداشتند اما امام (ع) در جلسات و مناظراتی که برگزار می شد آیات مختلفی را مطرح و مصداق آنها را برای مردم روشن می کردند. برای ایرانیان مسلمان به ویژه پیروان اهل بیت (ع) نیز این امر، فرصت مناسبی بود که با معارف اهل بیت (ع) آشنا شوند. در حال حاضر نیز مسلمانان جهان و ایرانیان از قبر مطهر، منور و با برکت ایشان در ایران (مشهد الرضا)، از معنویات و معارف این امام رئوف علیه الصلاة والسلام بهره مند می شوند.
------------------------------------------------------------------------------------
www.shafaqna.com : منبع
نظرات ارسال شده