اولين مرحله قيامت كه پس از گذراندن عالم برزخ حاصل ميشود هنگامي است كه آدمي از قبر بيرون ميآيد و به اصطلاح، محشور ميشود و اين ساعت يكي از آن سه ساعتي است كه سختترين ساعات و وحشتناكترين آنها بر فرزندان آدم است.
مسأله "معاد روز قيامت" يكي از اصول دين مسلمانان است كه براي اثبات آن، (از ادله عقلي و نقلي) (كتاب و حديث) استفاده شده است. اما در مورد چگونگي و جزئيات آن و همچنين منازل و مراحل آن تنها ميتوان از آيات و روايات بهره جست.
با استفاده از اين دو منبع ارزشمند به طور اختصار به برخي از منازل و مراحل اشاره ميكنيم.
اولين مرحله قيامت كه پس از گذراندن عالم برزخ حاصل ميشود هنگامي است كه آدمي از قبر بيرون ميآيد و به اصطلاح، محشور ميشود و اين ساعت يكي از آن سه ساعتي است كه سختترين ساعات و وحشتناكترين آنها بر فرزندان آدم است.(1)
ابن مسعود ميگويد: امام علي عليه السلام فرمود: "در قيامت پنجاه موقف (ايستگاه) وجود دارد كه هر كدام هزاران سال طول ميكشد. اولين موقف، بيرون آمدن از قبر است و در آن مرحله انسانها با بدن برهنه با حال گرسنگي و تشنگي، نگه داشته ميشوند، اگر ايمان به خدا، پيامبرصلي الله عليه وآله و آنچه پيامبر آورده است داشته باشند به مرحله بعد راه خواهند يافت.(2)
البته درباره اين مرحله، آيات و روايات فراوان ديگري نيز وجود دارد.(3)
موقف و منزل دوّم قيامت، موقف ميزان و سنجيدن اعمال است. در آياتي از قرآن در اين باره ميخوانيم: "پس محشر حقاً روز سنجيدن اعمال است. پس آنان كه در آن ميزان حق، وزين و نيكو كار بودند البته رستگار خوهند بود و آنان كه در آن ميزان سبك وزن بودند (يعني بيايمان و بد عملند) كساني هستند كه چون به آيات و رسل خدا ستم كردهاند در حقيقت بر خود زيان رسانيدهاند.(4)
سوّم از مواقف قيامت منزلگاه حساب است. خداوند در اين باره ميفرمايد: "اقترب للناس حسابهم و هم في غفلة معرضون"(5) روز حساب مردم بسيار نزديك شد و مردم سخت غافلند (و از ياد قيامت و مهياي حساب شدن) اعراض ميكنند.
و اما اموري كه در اين مرحله از آنها سؤال ميشود و به حساب آنها رسيدگي ميشود فراوان است كه در آيات و روايات به آنها اشاره شده است.
شيخ صدوق از ائمهعليهم السلام و ايشان از حضرت رسول اكرمصلي الله عليه وآله روايت كردهاند كه آن حضرت فرمود: "بنده روز قيامت قدم از قدم بر نميدارد تا اينكه از چهار چيز سؤال شود: از عمر كه در چه راهي آن را تمام كرده است و از جواني كه در چه راهي صرف كرده و به پيري رسانده است و از مالش كه از چه راهي كسب كرده و در چه راهي خرج كرده است. و همچنين از محبّت اهل بيتعليهم السلام.(6)
يكي ديگر از منازل آخرت، منزلي است كه در آن نامههاي اعمال توزيع ميشود، نامه عدهاي به دست راستشان و نامه عده ديگر به دست چپشان داده ميشود و خداوند در تفاوت اين دو نوع نامه دادن چنين ميفرمايد: "فاما من اوتي كتابه بيمينه فسوف يُحاسب حساباً يسيراً" پس هر كس را در آن روز، نامه اعمال به دست راست دهند آن كس (خوشا بر احوالش كه) حسابش بسيار آسان كنند و او به سوي كسان و خويشان خود (در بهشت) مسرور و شادمان خواهد رفت و اما آنكه نامه اعمالش از پشت سر (به دست چپ) بدهند (بدا به حالش كه) او بر هلاك خود آه و فرياد بسيار كند و به آتش سوزان دوزخ در افتد.(7)
از امام صادقعليه السلام روايت شده كه فرمود: چون روز قيامت شود به هر كس نامه او را بدهند و گويند: بخوان، پس حق تعالي به ياد او ميآورد آنچه انجام داده است از نگاه كردن و سخن گفتن و قدم برداشتن و غير اينها به نحوي كه گويا الان انجام داده است، پس ميگويد واي بر من چه ميشود اين نامه را كه ترك نكرده است صغيره را و نه كبيره را، مگر آنكه همه آنها را حساب كرده است.(8)
يكي ديگر از منازل و حشتناك آخرت، صراط است. با استفاده از روايات، صراط پلي است كه بر روي جهنم قرار دارد و تا كسي از آن عبور نكند وارد بهشت نميشود و البته اين عبور و گذشتن نسبت به شأن و مقام عبور كننده متفاوت است برخي بسيار آهسته و كند و برخي سريع و تند همچون برق خواهند گذشت.
و در نهايت پس از گذشتن از اين منزلها مردم به دو دسته تقسيم ميشوند آنها كه داراي ايمان وعمل صالح هستند وارد آخرين منزل قيامت يعني بهشت ميشوند و آنها كه فاقد ايمان و عمل صاحل هستند به دوزخ افكنده ميشوند. خداوند همه ما را از شرور محافظت فرمايد.
منابع
1- مرتضي مطهري، معاد.
2- شيخ عباس قمي، منازل الاخره.
3- جعفر سبحاني، منشور عقايد اماميه.
4- محمد حسين طهراني، معادشناسي.
پي نوشت ها:
1) علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 7، ص 14روايت 18 و 19.
2) همان مدرك، ص 117.
3) ر.ك: ناصر مكارم شيرازي، تفسير نمونه، ج 17، ص 117.
4) قرآن كريم، سوره اعراف: 8 و 9.
5) انبياء: 1.
6) علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 7، ص 258، ح 1.
7) انشقاق: 7-11.
8) علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 7، ص 314، ح 9.
نظرات ارسال شده